Szafran nie tylko przyprawÄ…

Ręczny zbiór szafranu następuje wczesnym rankiem, kiedy rosa już odparuje, a słońce jeszcze nie wysuszy kwiatów. Do uzyskania zaledwie 1 grama szafranu potrzeba aż 150-200 kwiatów, odpowiednio na 1 kilogram trzeba aż do 200.000 kwiatów.

Szafran ma wyjątkowe walory lecznicze, w krajach skąd pochodzi jest uważany za panaceum. Wieloletnie badania naukowe wykazały, że szafran posiada działanie antyrakowe, antybakteryjne, hamuje rozwój wolnych rodników, ma więc również działanie odmładzające. Jako lekarstwo jest zalecany przy wielu różnych schorzeniach, jak choroby płuc, reumatyzm, migreny, bóle głowy, chroniczny kaszel, depresja, bezsenność, nerwowość, choroby układu krążenia, astma, odra i wiele innych. W sumie szafranem leczono ponad 90 różnych chorób. Od wieków roślinę tę wykorzystywano do barwienia szat mnichów buddyjskich, przyprawiania potraw, itp. Ma ona również długą historię tradycyjnego zastosowania jako środek przeciwskurczowy, wspomagający trawienie, zwiększający apetyt i wreszcie, poprawiający nastrój. Szafran jest znany ze swoich właściwości wspomagających trawienie i szeroko stosowany w kuchni indyjskiej, arabskiej, azjatyckiej, europejskiej, irańskiej i marokańskiej. Nadaje potrawom charakterystyczny smak i kolor. Dodaje się go do wielu znanych potraw, jak na przykład paella z Walencji, bouillabaisse, risotto alla Milanese i szafranowa bułka z Kornwalii. Na Środkowym Wschodzie szafranu dodaje się do kawy, by poprawić nastrój.

JednÄ… z kolebek naszej nowożytnej wiedzy jest kultura starożytnej Persji. Ibn Sina (980 – 1037) znany pod imieniem Avicenna, to jeden z jej najznamienitszych naukowców. W swoim dziele pod tytuÅ‚em Al-Qanun fi al-Tibb, nazywanym również Kanonem Medycyny, opisaÅ‚ stosowanie szafranu dla poprawienia nastroju. SÅ‚awna, Å›redniowieczna Schola Medica Salernitana (9 – 13 wiek) uznawaÅ‚a dobroczynny wpÅ‚yw szafranu na nastrój. „Poemat medyczny z Salerno”, przetÅ‚umaczony na jÄ™zyk angielski przez Sir Johna Haringtona (1608) również potwierdza dobroczynny wpÅ‚yw szafranu na samopoczucie. Zielnik ZupeÅ‚ny, spisany przez Nicholasa Culpepera (1616 – 1654), zawieraÅ‚ recepturÄ™ przyrzÄ…dzania nalewki szafranowej, która pita każdego ranka po Å‚yżce pozwala uwolnić siÄ™ od melancholii. Tradycyjne zwyczaje niejednokrotnie znajdujÄ… odzwierciedlenie w jÄ™zyku, a zatem Å‚aciÅ„skÄ… maksymÄ™ nieznanego autora „Dormvit in sacco croci” można uznać za potwierdzenie, że tradycyjne zastosowanie szafranu dla podtrzymania nastroju byÅ‚o znane już w kulturach starożytnych.

Tradycyjne zastosowanie stanowi jasny dowód na to, że szafran pomaga podtrzymać dobry nastrój i równowagÄ™ emocjonalnÄ…. Najnowsze badania naukowe mechanizmu biochemicznego również dowodzÄ…, że szafran może być pomocny także w leczeniu Å‚agodnej i Å›redniej postaci depresji. Badania na zwierzÄ™tach: Testy Forced Swim (polegajÄ…ce na badaniu czasu bezruchu po intensywnym pÅ‚ywaniu myszy w zbiorniku z wodÄ… – przypis tÅ‚umacza) i aktywnoÅ›ci w terenie przeprowadzone na myszach wykazaÅ‚y skutki szafranu porównywalne z dziaÅ‚aniem fluoksetyny i imipraminy, dwóch syntetycznych przeciwdepresantów. Przeprowadzono również badania skutecznoÅ›ci dawki wyciÄ…gów z szafranu o różnorodnym stężeniu.