Jak zapamiętujemy?

Kiedy natomiast zapamiętujesz nazwisko ważnej, nowopoznanej osoby informacja przepływa z ośrodka pamięci krótkotrwałej do ośrodka pamięci długotrwałej. Dzięki temu możesz ją zatrzymać i przywołać później. Pamięć długotrwała przechowuje dane, które już znamy i które możemy przywołać. Składowane w niej wspomnienia są trwalsze i istnieje mniejsze prawdopodobieństwo, że zostaną naruszone we wczesnych stadiach zaburzeń pamięci.   

Zapamiętywanie składa się z trzech etapów

KODOWANIE→PRZECHOWYWANIE→ODTWARZANIE
Kodowanie to etap, w trakcie którego umysł wychwytuje i utrwala informacje. Przechowywanie to składowanie informacji przez dłuższy czas. Odtwarzanie polega na wyszukiwaniu informacji umiejscowionych w bazie danych i uzyskiwaniu dostępu do nich. Wydajność każdego procesu zależy od tego, jak pomyślnie przebiegł etap poprzedni. Jeśli źle zostanie wykonany któryś z etapów, cały proces skazany jest na niepowodzenie. Każdy z nas czasami o czymś zapomina. Zazwyczaj nie pamiętamy rzeczy błahych: nazwiska kolegi z podstawówki, czy tytułu piosenki, którą właśnie usłyszeliśmy. Czasami nasz umysł omyłkowo wyrzuca coś ważnego, np. informację o tym, gdzie zostawiliśmy klucze. Towarzyszy temu niepokojące uczucie, że nie pamiętamy czegoś, co jest nam dobrze znane.

Dlaczego zapominamy?

Mogło się zdarzyć, że w momencie kodowania informacji coś nas rozproszyło i nie zdołaliśmy się wystarczająco skoncentrować. Chociaż informacja nie zniknęła to została zapodziana. Wciąż da się ją odnaleźć za pomocą wskazówek. Zdarzyć się może również, że nastąpi konflikt między nową a starą informacją zapisaną w pamięci. Zbyt dużo nowych informacji może zaburzyć wyszukiwanie tych starszych i tym samym utrudniać przypominanie ich sobie. Zapomnieć możemy również dlatego, że  dane informacje uległy zatarciu, gdyż pamięć, której nie trenujemy przestaje funkcjonować prawidłowo.  

Jeśli masz poczucie, że zaczynasz zapominać o różnych rzeczach, warto zapytać ludzi, którzy Cię dobrze znają, czy odnieśli podobne wrażenie. Może się okazać, że czekali na odpowiednią okazję, żeby Ci o tym powiedzieć.

Jak wykryć zaburzenia pamięci?

Zbyt często lekceważymy zapominalstwo, tymczasem w łatwy i prosty sposób można zweryfikować, czy dotknął nas problem łagodnych zaburzeń poznawczych (ŁZP).
Aby postawić taką diagnozę spełnione muszą być wszystkie poniższe kryteria:
•    zakwestionowanie sprawności pamięciowej potwierdzone przez drugą osobę
•    słabe wyniki w testach pamięci
•    nie odbiegające od normy wyniki w testach badających inne funkcje poznawcze (język, koncentracja, wymowa)
•    zdolność do wykonywania zwyczajnych czynności codziennego życia
•    brak demencji
Takie testy przeprowadzić można nawet w gabinecie lekarskim podczas rutynowej wizyty.

Dlaczego ŁZP jest tak ważne?

Miliony ludzi żyją nie zdając sobie sprawy, że żyją z ŁZP, mylnie przypisując swoje zapominalstwo zwyczajnemu przebiegowi procesu starzenia się. Tymczasem, ze wszystkich rodzajów zaburzeń pamięci, łagodne zaburzenia najlepiej poddają się interwencji, która może opóźnić lub nawet powstrzymać postępy utraty pamięci. W razie braku leczenia jedna na dwie osoby z ŁZP  ulegnie chorobie Alzheimera w przeciągu trzech, czterech lat.

Kiedy zasugerować rodzicom  lub dziadkom wizytę u lekarza?

•    gdy zauważysz zagubienie w zwykłych codziennych sytuacjach
(np. zapominanie imion najbliższych osób i znajomych, dat ważnych rodzinnych uroczystości, zamknięcia mieszkania czy samochodu).
•    gdy zauważysz zapominanie związane z braniem leków, chodzeniem
na wizyty kontrolne czy mówienie stale o tym samym, zanik zainteresowania najbliższym otoczeniem, nieczytanie gazet, coraz rzadsze oglądanie TV – gdy wcześniej było to bardzo częste i regularne.

Ludzki mózg nie jest odporny na starzenie.  Z wiekiem następują drobne zmiany w pamięci i w innych funkcjach umysłowych. Można jednak podjąć proste kroki, aby nasz umysł starzał się wolniej. Większość ludzi , którzy zdołają z wiekiem zachować sprawny mózg dokona tego dzięki świadomym lub nieświadomym wyborom życiowym.

    Co robić i jak pomóc sobie i innym?

•    interesować się tym, co się dzieje wokół 
•    oglądać TV, słuchać radia, czytać gazety
•    kontaktować się i rozmawiać z różnymi ludźmi
•    podtrzymywać znajomości i przyjaźnie
•    pisać listy, telefonować, wysyłać maile i sms-y
•    zapraszać bliskich do swego do domu i ich odwiedzać
•    starać się jak najwięcej rzeczy robić samodzielnie
•    pomagać sobie różnymi „protezami”
•    wymyślać dla siebie różne ułatwienia
•    realizować swoje pasje, marzenia, zainteresowania
•    rozwiązywać krzyżówki
•    jak najwięcej się uczyć od innych
•    dbać o jak najczęstsze kontakty z ludźmi MŁODSZYMI OD SIEBIE

Jak korzystać z obecności i pomocy innych ludzi? Co im dawać, a co brać, by mieć poczucie, że nasze życie jest spełnione i sensowne, że jesteśmy innym potrzebni nadal mimo upływającego wieku i pojawiających się problemów ze zdrowiem? Ale też  – co bardzo ważne – kiedy samemu aktywnie poszukiwać pomocy bliskich sobie osób, by otrzymać ją na czas i bez obawy, że sprawiamy im poważny kłopot?

    Kiedy szukać obecności młodszych od siebie, kiedy zwracać się do nich bez zwlekania o pomoc?

•    gdy zauważysz, że coraz trudniej wykonywać Ci zwykłe codzienne czynności
•    gdy przygotujesz sobie drugie śniadanie czy podwieczorek i zapomnisz
      je zjeść
•    gdy zdarza Ci się coraz częściej zapominać o podstawowych
     sprawach – gdzie są klucze do piwnicy, czy jest wyjęta poczta
     ze  skrzynki, gdzie leżą okulary, na której półce w kredensie stoi
     słoik z kawą
•    gdy robisz zakupy, wracasz do domu i widzisz, że nie ma w torbie tego,
     co najważniejsze
•    gdy idziesz rano do kiosku po gazety i wracasz bez nich
•    gdy zauważasz, że ludzie stają się poirytowani, gdy im coś opowiadasz

   A co Ty – młody człowieku – możesz zrobić dla swoich rodziców czy dziadków?

•      interesuj się tym, czy mają zaspokojone podstawowe potrzeby,
      pytaj ich o to mądrze i delikatnie
•      pomagaj w wykonywaniu codziennych czynności wymagających
      siły (sprzątanie, większe zakupy) czy precyzji (odkręcenie butelki
      z wodą czy słoiczka z kremem)
•      jak najwięcej rozmawiaj i opowiadaj o swoich sprawach
•      zachęcaj do korzystania z Internetu, pokaż, jakie są możliwości,
       wymieniaj sms-y, telefonuj
•      uważnie obserwuj, w jakich sytuacjach osoba się szczególnie 
      denerwuje, jest niespokojna i co ją uspokaja

„Kiedy pomyślimy o tym, jak przemija dzień, że zaczyna się on od świtu, potem jest ranek, przedpołudnie, południe, popołudnie, wieczór, noc, też nikt nie powie, że noc czy późny wieczór  jest  gorszy niż przedpołudnie czy popołudnie. Te metafory służą mi do tego, żeby zachęcić Państwa do takiego  myślenia, w którym powiemy, że każdy etap w życiu jest ważny, każdy etap w życiu ma swój sens, choć często jest on przed nami ukryty”- mówi prof. Anna Izabela Brzezińska.

Gdy kończymy 60 lat ...

Ostatni okres życia trwający około 40 lat bywa określany jako późna dorosłość, wiek podeszły, wiek senioralny czy także jeszcze po prostu jako starość. Wydawałoby się, w porównaniu z okresem dzieciństwa i dorastania, iż jest to czas spokoju, stabilności, korzystania z osiągnięć poprzednich faz życia. Nic bardziej mylnego – wiek późnej dorosłości to CZAS WIELKICH ZMIAN:

•    często gwałtownych zmian stylu życia w różnych obszarach
•    przystosowywania się do ograniczonej coraz bardziej sprawności
•    zmniejszającego się kręgu bliskich ludzi
ale i:
•    poszukiwania nowego sposobu życia
•    poszukiwania nowych form aktywności, dających poczucie pełnego zaspokajania własnych potrzeb

    Od czego zależy to, jak szybko się zestarzejemy:

•    od poziomu sprawności organizmu i jakości „genów po przodkach”
•    od dbałości o swe zdrowie wcześniej
•    od stylu życia w poprzednich okresach życia
•    od tego, kiedy i jak odchodzi się na emeryturę
•    od zasobów finansowych
•    od tego, czy możemy i chcemy być nadal aktywni
•    od tego, jak myślimy sami o sobie
•    od tego, jak inni myślą o nas
•    od tego, jaki społeczeństwo ma wizerunek „człowieka starego”


 „Ostatni okres życia można przeżyć szczęśliwie, gdy ma się wokół siebie bliskie, niekoniecznie z własnej rodziny osoby. Można go przeżyć nieszczęśliwie we własnym domu, a szczęśliwie w domu opieki wśród z pozoru obcych ludzi. Klucz do wspomagania rozwoju osób starszych leży w rękach młodszych pokoleń, coraz bardziej jednak w rękach wnuków niż własnych dzieci.”- twierdzi prof. Anna Izabela Brzezińska.

1.    Dbaj o swój wizerunek - głowę trzymaj wysoko, by pokazać młodszym, że JESTEŚ  i jaki jesteś.
2.    Im jest się starszym tym lepiej trzeba znać swoje prawa, by wiedzieć, co się należy.
3.    Jeżeli już znasz swoje prawa – domagaj się ich przestrzegania.
4.    Pielęgnuj i rozwijaj dobre kontakty rodzinne i sąsiedzkie.
5.    Szukaj młodszych od siebie, wychodź z domu jak najczęściej,  ciągle się ucz.


        Pamięć a dieta: tlen + składniki odżywcze

•     dieta powinna być zbilansowana
•     najlepsza będzie dieta wysokoenergetyczna, a energia pochodzi z glukozy, czyli świeżych owoców i warzyw
•     zalecane są szczególnie: banany, pomarańcze, kiwi, orzechy, tłuszcze rybie i roślinne
•     ważne jest dostarczanie tlenu poprzez ćwiczenia fizyczne
•     należy też usuwać substancje toksyczne z ciała poprzez picie wody

        Pamięć a dieta

Koktajl brzoskwiniowo-migdałowy (dla 4 osób)

1 szklanka obranych migdałów w plasterkach (można kupić płatki migdałowe)
1 szklanka niskotłuszczowego mleka sojowego o smaku waniliowym
4 duże świeże brzoskwinie lub puszka brzoskwiń
1 łyżka stołowa miodu (jeśli używamy świeżych brzoskwiń)
2 łyżki stołowe niskotłuszczowego jogurtu naturalnego
4 kostki lodu
Brzoskwinie obierz i pokrój w kostkę lub odsącz z zalewy. Włóż wszystkie składniki do miksera i miksuj do uzyskania gładkiej konsystencji. Podawaj lekko schłodzone.

Sałatka ze szpinaku i awokado z sosem vinaigrette na ciepło  (dla   4 osób)

1 awokado
1 łyżka stołowa soku z cytryny
8 szklanek drobnych liści szpinaku
2 łyżki stołowe oliwy z oliwek
4 ząbki czosnku
2 łyżki stołowe łuskanych ziarenek słonecznika
1/3 szklanki świeżych, posiekanych grzybów shiitake
3 łyżki stołowe octu balsamicznego
szczypta soli morskiej

Awokado obierz, wyjmij pestkę i pokrój w kostkę, szybko polej sokiem z cytryny, żeby nie ściemniało. Ułóż dekoracyjnie umyte i dobrze osączone liście szpinaku i kostki awokado na dużym talerzu lub w salaterce. W małym rondlu rozgrzej oliwę na średnim ogniu, dodaj posiekany czosnek i nasiona słonecznika. Smaż ok. 1 min. Dołóż grzyby i smaż kolejną minutę, aż zmiękną. Ostrożnie dodaj ocet balsamiczny i sól. Zagotuj i zaraz zdejmij z ognia. Natychmiast polej sałatkę sosem i podawaj. 


Kiedy zauważasz u swoich rodziców lub dziadków pierwsze objawy kłopotów z pamięcią, nie wahaj się skierować ich do lekarza.  Tam  znajdą rozwiązanie na zapominanie.