Nieznana tożsamość dzieci w sieci

Dlaczego eksperymentowanie z tożsamoÅ›ciÄ… online, czyli udawanie, że jest siÄ™ innÄ… osobÄ… niż w rzeczywistoÅ›ci, jest niebezpieczne? Ile dzieci podejmuje takie dziaÅ‚ania? Czy rodzice mogÄ… temu przeciwdziaÅ‚ać? Znamy kolejne wyniki projektu EU Kids Online II dotyczÄ…ce polskich dzieci w wieku 9-16 lat, które przygotowano z okazji tegorocznego Dnia Bezpiecznego Internetu obchodzonego pod hasÅ‚em „Internet to wiÄ™cej niż zabawa. To Twoje życie”. Naukowcy sprawdzili m.in., jaki odsetek dzieci doÅ›wiadcza zagrożeÅ„, które mogÄ… prowadzić do przykrych doÅ›wiadczeÅ„ w zależnoÅ›ci od tego, czy eksperymentowaÅ‚y z wÅ‚asnÄ… tożsamoÅ›ciÄ… w ostatnim roku.

Badania pokazujÄ…, że miÄ™dzy 9 a 16 rokiem życia eksperymentowanie z wÅ‚asnÄ… tożsamoÅ›ciÄ… w sieci wzrasta wraz z wiekiem (od 11% do ponad 22%). W tym okresie rozwoju eksperymentuje Å›rednio 16% polskich dzieci – nieco mniej niż wynosi Å›rednia dla 25 krajów europejskich (18%). W badaniu sprawdzono różnice miÄ™dzy nastolatkami, którzy zmieniajÄ… swojÄ… tożsamość w Internecie oraz tymi, którzy nie eksperymentujÄ… w tym zakresie. OkazaÅ‚o siÄ™, że ci pierwsi sÄ… znacznie częściej narażeni na negatywne oddziaÅ‚ywanie treÅ›ci zwiÄ…zanych z seksem lub podtekstem seksualnym. Co wiÄ™cej, w tej grupie badanych jest znacznie wiÄ™cej mÅ‚odych osób, które:
- miały negatywne doświadczenia emocjonalne w związku z niestosownymi treściami na jakie natknęli się w sieci (o 7% więcej),
- natknęły się w Internecie na treści związane z seksem (o 10% więcej),
- oglądały intymne części ciała (o 32% więcej),
- oglądały seks połączony z agresją (o 10% więcej, co ważne ci nieeksperymentujący nie mieli takich doświadczeń w ogóle),

Młodzi docierają do negatywnych treści za pomocą różnych kanałów w Internecie. Grupa nastolatków zmieniających tożsamość w sieci wykorzystuje je znacznie częściej:
- poprzez strony www dla dorosłych (o 14% więcej)
- poprzez telefony komórkowe i komunikatory online (o 17% więcej)
- otrzymując wiadomości z podtekstem seksualnym (o 17% więcej).

Badani eksperymentujący z tożsamością w sieci znacznie częściej doświadczają cyberagresji ze strony innych (o 5,6% więcej). Częściej są też sprawcami potencjalnego zagrożenia dla innych użytkowników Internetu:
- 6,6% więcej z nich wysyła do innych wiadomości z podtekstem seksualnym,
- 7,9% więcej z nich zachowuje się agresywnie wobec innych w sieci.

– Mimo, że eksperymentowanie z tożsamoÅ›ciÄ… online u dzieci w wieku 9-16 lat sÅ‚uży również realizacji innego zadania rozwojowego, tzn. przygotowania siÄ™ do peÅ‚nienia ról pÅ‚ciowych, eksperymentowanie naraża dzieci na negatywne emocjonalne doÅ›wiadczenia i nadmiernie rozbudzonÄ… ciekawość w sprawach zwiÄ…zanych z seksem – wyjaÅ›nia dr Lucyna Kirwil, psycholog spoÅ‚eczny, koordynator polskiego zespoÅ‚u badawczego EU Kids Online.

Dr Kirwil tÅ‚umaczy, że eksperymentowanie z wÅ‚asnÄ… tożsamoÅ›ciÄ… w sieci to przedstawianie siebie jako kogoÅ› innego pod wzglÄ™dem pÅ‚ci, wieku, cech psychologicznych czy statusu spoÅ‚eczno-ekonomicznego. Potrzeba eksperymentowania z tożsamoÅ›ciÄ… wystÄ™puje u dzieci, a zwÅ‚aszcza u mÅ‚odzieży w okresie dorastania, i wiąże siÄ™ z potrzebÄ… odgrywania różnych ról spoÅ‚ecznych. Z jednej strony pozwala zrealizować zadania rozwojowe ważne dla tego okresu, ale z drugiej może tez wynikać z chÄ™ci zabawy, potrzeby posiadania kilku tożsamoÅ›ci w sieci, chÄ™ci maskowania swojego prawdziwego „ja”.

Wsparcie rodziców potrzebne

Czy ochrona rodzicielska może zwiÄ™kszyć bezpieczeÅ„stwo dzieci w Internecie? – SprawdziliÅ›my, jaki odsetek dzieci doÅ›wiadczyÅ‚ zagrożeÅ„ w dwóch przypadkach: gdy rodzice stosowali bÄ…dź nie stosowali zabiegi podnoszÄ…ce ich bezpieczeÅ„stwo w Internecie – mówi dr Kirwil i dodaje, że jeżeli wsparcie i ochrona rodzicielska bÄ™dÄ… skuteczne, to mniej dzieci bÄ™dzie doÅ›wiadczać zagrożeÅ„ online. Zdaniem dr Kirwil poleganie na samym oprogramowaniu antywirusowym i antyspamowym nie wystarczy. Delegowanie odpowiedzialnoÅ›ci na samÄ… technologiÄ™ dziaÅ‚a odwrotnie: podnosi ryzyko potencjalnego negatywnego doÅ›wiadczenia u dzieci (wg badaÅ„ o 9%).

Badania pokazują, że od 5% do 18% mniej młodych ludzi doświadcza zagrożeń w Internecie w tych rodzinach, w których rodzice kontrolują aktywności dzieci w Internecie lub stosują zabiegi mające na celu ochronę dziecka przed niepożądanymi doświadczeniami. Rodzicielska kontrola, jako czynnik redukujący potencjalne doświadczanie zagrożeń przez dzieci, ma największe znaczenie w przypadku:
- zamieszczania przez dzieci materiałów w sieci (o 18% mniejsze ryzyko)
- korzystania przez dzieci z komunikatorów internetowych (o 15% mniejsze ryzyko)
- pobierania przez nie filmów/muzyki (o 13% mniejsze ryzyko).

Na podstawie przeprowadzonych w Polsce badań można stwierdzić, że najskuteczniejsze sposoby zapewniania dziecku bezpieczeństwa w Internecie to:
- wspólne aktywności w Internecie (o 13% mniejsze ryzyko)
- rozmowy z dzieckiem na temat tego, co robi w Internecie (o 10% mniejsze ryzyko).