Refluks żołądkowo-przełykowy

Refluks patologiczny występuje częściej niż fizjologiczny i trwa dłużej, niezależnie od posiłków i w nocy. O chorobie refluksowej mówimy, gdy powtarzane epizody refluksu wywołują uszkodzenie błony śluzowej przełyku i/lub zespół typowych dolegliwości istotnie pogarszających jakość życia. Najczęstszym objawem choroby refluksowej jest zgaga. Może również występować odbijanie i uczucie kwasu w ustach, trudności lub ból przy przełykaniu, bóle w klatce piersiowej oraz tzw. objawy pozaprzełykowe (kaszel, duszność, chrypka).

Jako oddzielna jednostka chorobowa choroba refluksowa zaczęła być dostrzegana przed około 20 laty. Wcześniej objawy refluksu uważne były za element obrazu klinicznego choroby wrzodowej. Schorzenie występuje bardzo często, dotyczy nawet do 20-25% społeczeństwa, a częstość występowania zwiększa się z wiekiem: 50% chorych cierpiących na refluks to osoby pomiędzy 45-64 rokiem życia. Objawy refluksu mogą występować również u dzieci.

Rozpoznawanie choroby ustalamy na podstawie danych wywiadu, czyli typowych dolegliwości i reakcji na zastosowane leczenie. W razie wątpliwości diagnostycznych lekarz zaleca wykonanie endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego, czyli gastroskopii lub pH-metrii. Gastroskopia umożliwia wykrycie powikłań refluksu, czyli zmian zapalnych błony śluzowej przełyku, pH-metria pozwala na obiektywną ocenę odczynu treści zarzucanej do przełyku.

Leczenie choroby refluksowej dzielimy na niefarmakologiczne, farmakologiczne i zabiegowe. W postępowaniu niefarmakologicznym uwzględniamy:
1) zmianę stylu życia: unikanie przyjmowania posiłków, szczególnie obfitych bezpośrednio przed snem, uniesienie wezgłowia łóżka, zaprzestanie palenia papierosów
2) dietę: ograniczenie spożycia tłuszczu, alkoholu, czekolady

Metody niefarmakologiczne odgrywają jednak niewielką rolę w łagodzeniu objawów refluksu. Większość chorych wymaga postępowania farmakologicznego. Głównie leki stosowane w leczeniu refluksu zmniejszają kwaśność soku żołądkowego.

Należą do nich:
- leki alkalizujÄ…ce
- leki blokujÄ…ce receptory histaminowe H2
- inhibitory pompy protonowej

Skuteczność leków alkalizujących jest niewielka, lepsze efekty daje zastosowanie dwóch pozostałych grup leków. Polecaną metodą opanowania objawów refluksu jest stosowanie leków najsilniej hamujących wydzielanie żołądkowe, tj. inhibitorów pompy protonowej w stopniowo zmniejszanych dawkach. Po ustąpieniu dolegliwości konieczne bywa stosowanie tzw. leczenia podtrzymującego, czyli podawania leku w najmniejszej skutecznie kontrolującej objawy dawce:
- codziennie,
- w okresie nasilenia dolegliwości przez dłuższy czas (terapia przerywana)
- doraźnie, w postaci pojedynczych dawek leku – jest to tzw. terapia „na żądanie”.

W terapii przerywanej i „na żądanie” stosowane sÄ… najniższe dawki inhibitorów pompy protonowej lub brokerów receptorów histaminowych H2.U chorych, u których leczenie zachowawcze jest nieskuteczne, możliwe jest zastosowanie leczenia operacyjnego (klasyczny zabieg operacyjny lub mniej inwazyjny zabieg endoskopowy).