Co to jest Sprawiedliwość Reprodukcyjna?

Joanna płaci za wizyty u ginekologa, razem z chłopakiem składają się na antykoncepcję. Są pewni, że na razie nie chcą i nie mogą mieć dzieci. Jeżeli zdarzy im się niechciana ciąża, będą próbowali zdobyć dość pieniędzy, aby zapłacić za aborcję – w Polsce nielegalną, nie zawsze bezpieczną.

Katarzyna próbuje znaleźć pracę po odchowaniu syna i córki. Niestety, w jej mieście nie ma dość żłobków i przedszkoli, a każdy potencjalny pracodawca zniechęca się, kiedy na pytanie o dzieci odpowiada, że ma dwoje. Kiedy Katarzyna była w ciąży, miała utrudniony dostęp do badań prenatalnych, a kiedy przyszedł czas porodu, nie mogła wpłynąć na jego miejsce i warunki.

Możemy tu jeszcze dodać historie Wandy, której pracownicy opieki społecznej grożą odebraniem praw rodzicielskich, ponieważ jest bezrobotna, Oli, której były mąż nie płaci żadnych alimentów, i Marty, której prawo nie pozwala założyć rodziny z partnerką. Takich historii jest wiele, każda z nas ma swoją…

Co łączy te historie? Naszym zdaniem to niesprawiedliwe, że kobiety i ich partnerzy muszą w realizacji swoich decyzji reprodukcyjnych zmagać się z licznymi ograniczeniami: prawnymi, finansowymi i w dostępie do opieki zdrowotnej. Dodatkowo niektóre z nas dotknięte są różnymi rodzajami dyskryminacji: ze względu na wiek, niepełnosprawność, orientację psychoseksualną, niski status majątkowy, przynależność do mniejszości etnicznych i innych grup marginalizowanych.

Dlatego chcemy zjednoczyć nasze wysiłki i działać na rzecz sprawiedliwości reprodukcyjnej.

Naszym zdaniem państwo, pracodawcy, lekarze i inne podmioty mogliby zrobić wiele, aby polepszyć warunki, w jakich polskie kobiety podejmują decyzje dotyczące swojej płodności.

Co to jest sprawiedliwość reprodukcyjna?

Sprawiedliwość reprodukcyjna zostaje osiągnięta, kiedy dziewczęta i kobiety mają wiedzę, zasoby i władzę, dzięki którym mogą podejmować świadome decyzje dotyczące swojej płodności, zachowując zdrowie, godność oraz dobrobyt ekonomiczny i społeczny.

Według grupy kobiet zwanej Sister Song  sprawiedliwość reprodukcyjna oznacza prawo i posiadanie odpowiednich warunków do tego, aby móc
   1. Mieć dzieci.
   2. Nie mieć dzieci.
   3. Opiekować się dziećmi, które już mamy, i mieć kontrolę nad warunkami porodu.

Zagadnienia, które wchodzą w skład sprawiedliwości reprodukcyjnej, to na przykład:
    * prowadzenie w szkołach rzetelnej edukacji seksualnej, zdrowotnej i antyprzemocowej
    * dostęp do informacji o zdrowiu i przestrzeganie praw pacjenta
    * dostęp do profilaktyki i leczenia chorób piersi i narządów płciowych
    * ogólnodostępna, refundowana antykoncepcja
    * dostęp do legalnej, bezpiecznej aborcji
    * dostęp do refundowanej terapii bezpłodności
    * możliwość adoptowania i oddania dzieci do adopcji
    * możliwość wybrania miejsca i warunków porodu, dostęp do usług akuszerki i opieki okołoporodowej dla wszystkich kobiet, również niezamożnych
    * szeroki dostęp do bezpłatnych usług medycznych w ramach publicznej służby zdrowia
    * ściągalność alimentów
    * równe potraktowanie rodziców w miejscu pracy i zapewnienie obojgu możliwości opieki nad dziećmi
    * szeroko dostępna sieć bezpłatnych przedszkoli i żłobków
    * pomoc państwa dla rodzin najbiedniejszych
    * równouprawnienie rodzin nieheteroseksualnych
    * równouprawnienie rodzin i kobiet z niepełnosprawnością, należących do mniejszości etnicznych i innych grup zagrożonych marginalizacją
    * dobrowolność we wszystkich decyzjach reprodukcyjnych

W czasie Dni Sprawiedliwości Reprodukcyjnej chcemy się wspólnie zastanowić, jakie znaczenie może mieć pojęcie sprawiedliwości reprodukcyjnej w Polsce i jak możemy połączyć wysiłki różnych ruchów społecznych, działających w powiązanych ze sobą dziedzinach.

Chcemy też przedyskutować różne poglądy na poszczególne zagadnienia dotyczące płodności. Każda grupa i społeczność może sama określić, jakie jej są najważniejsze problemy i jakiego rodzaju opresji zaznaje w sferze sprawiedliwości reprodukcyjnej. Ruchy na rzecz sprawiedliwości reprodukcyjnej na świecie związane są między innymi z działaniami antyimperialistycznymi, ekologicznymi, antyrasistowskimi oraz ruchami na rzecz lesbijek, gejów, osób biseksualnych i queer.

Czym się różnią sprawiedliwość reprodukcyjna, zdrowie reprodukcyjne i prawa reprodukcyjne?

Są to trzy ramy pojęciowe, którymi posługują się różne instytucje i ruchy społeczne na świecie.
Pojęcie zdrowia reprodukcyjnego kładzie nacisk na dostęp do opieki zdrowotnej i ujmuje zagadnienia płodności w kategoriach zdrowia publicznego. Pojęcie praw reprodukcyjnych definiuje decyzje i potrzeby kobiet w kategoriach praw człowieka, koncentruje się na zapewnieniu kobietom odpowiednich warunków prawnych. Pojęcie sprawiedliwości reprodukcyjnej podkreśla, że sprawy związane z płodnością i zdrowiem seksualnym kobiet są nierozerwalnie związane z warunkami ekonomicznymi i są częścią sprawiedliwości społecznej. Idea sprawiedliwości reprodukcyjnej jest też oparta na przekonaniu, że kobiety mogą być obiektami krzyżującej się dyskryminacji (np. dyskryminacja ze względu na przynależność do mniejszości etnicznych + dyskryminacja ze względu na płeć), że są nie tylko podmiotami praw, ale też członkiniami społeczności i sieci relacji oraz że każda grupa może inaczej definiować swoje problemy i dążenia w tej sferze. (przygotowane na podstawie: Sister Song "Understanding Reproductive Justice")

Zasada dobrowolności

Jesteśmy przekonane, że każda decyzja reprodukcyjna i każdy wszystkie środki ich realizacji są podatne na wpływ państwa. Niektóre kobiety walczą o to, aby móc nie mieć dzieci (np. o dostęp do aborcji), inne, aby móc je mieć i zachować (np. kobiety niezamożne, pary zmagające się z bezpłodnością, kobiety należące do mniejszości etnicznych). W zależności od momentu historycznego, kontekstu kulturowego i tego ,jakiego rodzaju politykę kontroli populacji prowadzi dany kraj, kobiety z różnych grup mogą być poddawane presji, aby mieć jak najwięcej dzieci lub nie mieć ich wcale; aborcja może być zakazana (Rumunia pod rządami Ceausescu), lub przymusowa (współczesne Chiny); to samo dotyczy antykoncepcji, praw rodzicielskich i innych spraw związanych z reprodukcją. Dlatego naszym zdaniem we wszystkich decyzjach dotyczących płodności najważniejsze są wola, zdrowie i godność kobiety, która je podejmuje.

Zamiast polityki kontroli populacji, chcemy sprawiedliwości reprodukcyjnej!

Dlatego też uważamy, że zamiast wyizolowanych ruchów na rzecz legalizacji aborcji, opieki okołoporodowej czy dostępu do leczenia niepłodności, warto budować szeroki ruch na rzecz sprawiedliwości reprodukcyjnej, którego naczelną zasadą jest obrona podmiotowości kobiet i dobrowolności wszystkich decyzji reprodukcyjnych.

Program Dni Sprawiedliwości Reprodukcyjnej
24 – 28 października, Warszawa
Podczas DSR odbędą się wystawa prac Moniki Mamzety, Aleksandry Polisiewicz, Beaty Sosnowskiej oraz wystawa zinów, przygotowana przez grupę Bildwechsel Warszawa. W trakcie wszystkich spotkań obowiązują zasady komunikacji bez przemocy.