Ból głowy? Nie myl zapalenia zatok z migreną!

To nie grypa czy przeziębienie, ale zapalenie zatok przynosowych. Jeśli je zlekceważysz lub nie zostanie dobrze wyleczone, może przejść w stan przewlekły, w którym skuteczne jest tylko leczenie chirurgiczne. Na szczęście najnowsze techniki operacyjne są bezbolesne, bezkrwawe i nie wymagają rekonwalescencji.

Zapalenie zatok przynosowych to jedno z najczęstszych schorzeń, które nas dopadają, i to niezależnie od wieku i płci. Co druga osoba miała z nim do czynienia przynajmniej raz w życiu, a około 15 proc. cierpi na jego przewlekłą postać. Objawy choroby nasilają się zwłaszcza w sezonie jesienno-zimowym, kiedy w powietrzu krąży znacznie więcej wirusów, bakterii i grzybów, a nasz układ odpornościowy – osłabiony dużymi skokami temperatury, zmieniającą się często wilgotnością, brakiem witamin i słońca – nie zawsze potrafi sobie poradzić.

Szacuje się, że ok. 4,5 mln Polaków cierpi z powodu zapalenia zatok, jednak zaledwie połowa z nich ma tego świadomość. Gdy boli głowa, mówimy, że to migrena, nie szukamy przyczyn tego bólu, uważamy, że trzeba go przetrwać. To błąd! Warto udać się do dobrego laryngologa i sprawdzić, czy nie dopadło nas zapalenie zatok, z którym nowoczesna medycyna może poradzić sobie w małoinwazyjny sposób. A ból głowy? Jeśli wróci, to na pewno nie z powodu zapalenia zatok.

Zapalenie zatok jest jedną z głównych przyczyn bólu głowy!

Zatoki przynosowe to symetryczne przestrzenie powietrzne w obrębie czaszki, które łączą się z jamą nosa otworami zwanymi ujściami zatok. Ich wnętrze wysłane jest błoną śluzową, która stanowi przedłużenie błony śluzowej jamy nosa. Funkcja zatok nie została do końca wyjaśniona, jednak przyjmuje się, że mają one istotny wpływ na nawilżanie i ogrzewanie wdychanego powietrza, stanowią swoistą barierę termoizolacyjną dla mózgoczaszki i oczodołów oraz chronią te narządy przed urazami. Schorzenia zatok są związane z zamknięciem naturalnych ujść  do jamy nosa oraz zaburzonym transportem śluzu. Najczęściej wywołuje je stan zapalny. Proces zapalny błony śluzowej zatok zawsze obejmuje także jamy nosa. Rozróżnia się zatoki przynosowe klinowe, czołowe, szczękowe oraz komórki sitowe.

Jednym z głównych sprawców zapalenia zatok przynosowych jest niewyleczone przeziębienie. Sprzyjają mu również zmiany anatomiczne w obrębie nosa  (np. skrzywiona przegroda nosa), przerost małżowiny lub obrzęki w jamie nosowej, polipy, zwężenie ujścia zatok. Istotnym czynnikiem ryzyka jest też alergia – z powodu nieleczonego lub leczonego niewłaściwie alergicznego nieżytu nosa dochodzi do obrzęku lub przerostu błony śluzowej nosa, czego efektem jest zaburzenie przepływu powietrza pomiędzy zatokami a jamą nosową oraz upośledzenie oczyszczania jam zatokowych poprzez zmniejszenie sprawności mechanizmu śluzowo-rzęskowego.

Czasem leki nie wystarczą

Podstawą diagnostyki zapalenia zatok przynosowych jest wywiad lekarski. Jeśli pacjent skarży się na ból głowy, ma zatkany nos, stracił węch, ma katar, po tylnej ścianie gardła ścieka mu duża ilość wydzieliny, prawdopodobnie ma chore zatoki. Chcąc mieć pewność, lekarz otolaryngolog przeprowadzi u niego rynoskopię, badanie pozwalające ocenić jamy nosa, lub badanie endoskopowe zatok obocznych nosa. Może też zlecić inne badania, np. wymaz z błony śluzowej nosa, badanie węchu, tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny.

Jeśli lekarz rozpozna u nas ostre zapalenie zatok, zaleci stosowanie leków obkurczających naczynia błony śluzowej, rozrzedzających wydzielinę (mukolityki), przeciwbólowych i przeciwgorączkowych, przeciwhistaminowych oraz antybiotyków (jeśli przyczyną zapalenia zatok są bakterie). - W przypadku przewlekłego zapalenia zatok zalecane jest leczenie operacyjne, polegające na odtworzeniu naturalnych proporcji w budowie anatomicznej nosa i zatok oraz usunięciu zmian miejscowych wywołanych przez stan zapalny, takich jak polipy, ziarnina zapalna czy torbiele – wyjaśnia dr n. med. Michał Michalik, otolaryngolog z Centrum Medycznego MIM w Warszawie.

Jeszcze niedawno chorzy byli poddawani radykalnym zabiegom w narkozie, podczas których całkowicie usuwano im błonę śluzową z wnętrza chorej zatoki. Obecnie takie obciążające i krwawe operacje przeprowadzane są bardzo rzadko.

Ich miejsce zajęły nowoczesne, skuteczne i małoinwazyjne zabiegi endoskopowe zw. FESS, od ang. Functional Endoscopic Sinus Surgery – funkcjonalna endoskopowa chirurgia zatok przynosowych lub MIST  Minimally Invasive Sinus Technique / Minimalnie Inwazyjna Technika Zatokowa), wykonywane w znieczuleniu miejscowym. Dzięki nim udrożnienie zatok jest możliwe bez konieczności cięcia skóry twarzy i wycinania całej błony śluzowej. Technika endoskopowa umożliwia precyzyjne zlokalizowanie przyczyny dolegliwości, wprowadzenie do chorych zatok zminiaturyzowanych narzędzi poprzez naturalne otwory ciała (nozdrza) oraz ograniczenie interwencji chirurgicznej do niezbędnego minimum.

– Przywrócenie prawidłowego drenażu zatok przynosowych w połączeniu z bardzo oszczędnym usunięciem błony śluzowej obejmującej tylko tkankę zmieniona zapalnie wpływa korzystnie na skrócenie procesu gojenia i skuteczne wyeliminowanie przyczyn zapalenia zatok przynosowych – podkreśla dr Michał Michalik.

Balonikowanie – najnowocześniejsza metoda udrażniania zatok

Typem funkcjonalnej endoskopowiej chirurgii zatok przynosowych jest wykonywany w Polsce zaledwie od dwóch lat zabieg cewnikowania endoskopowego zatok, nazywany potocznie balonikowaniem, balonizacją, balonowaniem lub balonoplastyką zatok. Podczas takiego zabiegu do naturalnego ujścia zatok wprowadzany jest niewielki cewnik z balonikiem, który napełniany jest płynem pod ciśnieniem od kilku do kilkunastu atmosfer. Pozwala to na skuteczne i trwałe udrożnienie ujść zablokowanych wcześniej zatok, a następnie wypłukanie ich z zalegającej w nich wydzieliny.

– Podczas balonikowania nie usuwa się tkanek. Jest to zabieg bezkrwawy, podczas którego nie wykonuje się żadnych cięć, nie zakłada szwów ani opatrunków. To znacznie podnosi komfort pacjenta, który nie odczuwa żadnego bólu i może od razu swobodnie oddychać przez nos – mówi dr Michał Michalik.

Biorąc pod uwagę czas trwania choroby, rozróżnia się:

·    ostre zapalenie zatok – zaczyna się nagle i trwa do 4 tygodni
·    nawracające ostre zapalenie zatok – pojawia się 4 lub więcej razy w ciągu roku i trwa od 7 do 10 dni
·    zapalenie podostre – trwa od 4 do 12 tygodni i nie pozostawia po sobie trwałych zmian w błonie śluzowej zatok
·    przewlekłe zapalenie zatok – efekt nieleczonego lub nieprawidłowo leczonego, często nawracającego ostrego zapalenia zatok lub podostrego zapalenia zatok, trwa powyżej 12 tygodni
·    zaostrzenie przewlekłego zapalenia zatok – występuje wówczas, gdy zaostrzają się objawy przewlekłego zapalenia zatok, podnosi się temperatura i nasila ból.