Obowiązkiem pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę, jest poddanie się określonym badaniom z zakresu medycyny pracy, które realizuje lekarz o odpowiedniej specjalizacji. Przede wszystkim pracownik nie może zostać dopuszczony do pracy bez badania wstępnego. W zakresie medycyny pracy można mówić dodatkowo o badaniach okresowych i kontrolnych. Kiedy się je wykonuje?

Obowiązkowe badania wstępne

Do końca marca 2015 roku każda osoba rozpoczynająca pracę na podstawie umowy o pracę była zobowiązana do przedstawienia nowemu pracodawcy zaświadczenia od lekarza medycyny pracy, w którym stwierdza się przeprowadzenie wstępnych badań lekarskich. Zwolnione z tego obowiązku były osoby przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na takie samo stanowisko pracy lub stanowisko o takich samych warunkach, ale umowa musiała być zawierana w ciągi 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej.

Od kwietnia 2015 roku nowy pracodawca nie musi już kierować na badania wstępne z zakresu medycyny pracy każdego nowego pracownika, o ile w ciągu 30 dni od zakończenia zatrudnienia w jednej firmie taka osoba rozpocznie pracę w innym miejscu, a jej warunki zatrudnienia na nowym stanowisku będą podobne, jak na poprzednim. Wystarczy wówczas, aby pracownik przedstawił aktualne orzeczenie lekarskie, które można uzyskać na podstawie skierowania wydawanego przez poprzedniego pracodawcę. W zaświadczeniu tym stwierdza się, że nie istnieją przeciwwskazania do pracy u byłego pracodawcy. Nowy pracodawca potwierdzić powinien z kolei, że warunki panujące w jego firmie są tożsame do tych, które obowiązywały w poprzednim zakładzie.

Wstępne badania lekarskie z zakresu medycyny pracy pozostają obowiązkowe dla zupełnie nowych pracowników, w tym młodocianych oraz osób przenoszonych na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Badania okresowe i kontrolne dla pracowników

Okresowe badania lekarskie pracowników przeprowadza się co 2, 3, 4 lub co 5 lat, w zależności od warunków ich pracy. Najczęściej badaniom poddawani są pracownicy narażeni na wdychanie szkodliwych pyłów i oparów, a najrzadziej pracownicy biurowi. Badania kontrolne dotyczą zaś pracowników, którzy byli niezdolni do pracy z uwagi na leczenie lub rehabilitację, przez okres dłuższy niż 30 dni.

Kto płaci za badania

Zgodnie z Kodeksem pracy, bez względu na to, ile kosztują badania wstępne do pracy, czy badania kontrolne i okresowe, płaci za nie niezmiennie pracodawca. To on również wydaje skierowanie na konkretne badania dla zatrudnionych pracowników oraz dla osób rozpoczynających pracę. W skierowaniu na badania wstępne dla nowego pracownika pracodawca powinien wymienić informacje dotyczące stanowiska pracy i wszelkich zagrożeń, jakie są z nim związane. Lekarz medycyny pracy na tej podstawie określa zestaw koniecznych do wykonania przez pracownika badań i na podstawie ich wyników wydaje orzeczenie o zdolności lub jej braku do wykonywania pracy na danym stanowisku.