Instytucja upadłości konsumenckiej została wprowadzona do polskiego ustawodawstwa w roku 2009. I choć nowość ta była długo wyczekiwana, nie podołała pokładanym w niej nadziejom. Dlatego już w cztery lata od jej wprowadzenia koniecznym stało się przebudowanie regulacji w tym zakresie. I choć instytucja ta istnieje w polskim prawodawstwie już prawie 5 lat, jednak wśród zwykłych zjadaczy chleba pojęcie to jest raczej mało znane. W związku ze zmianami jakie weszły w życie z dniem 31 grudnia 2014 r. w mediach dosyć często możemy usłyszeć o zliberalizowaniu przesłanek ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Ale co to tak naprawdę oznacza? Jak wyglądało ogłoszenie upadłości konsumenckiej wcześniej i skąd wynikła potrzeba zmiany tych uregulowań prawnych?


Zdaniem ekspertów, poprzednie regulacje były bardzo rygorystyczne. A co za tym idzie z instytucji też udało się skorzystać stosunkowo niewielkiej liczbie osób. Podnoszono m.in. zarzut, że całe postępowanie jest kosztowne. I tak np. opłata podstawowa wynosiła 200 zł- obecnie zmniejszono jej wysokość do 30 zł. Ponadto, dłużnik będzie mógł liczyć także na wsparcie ze strony Skarby Państwa w zakresie opłacenia kosztów procedury upadłościowej, których wysokość może dochodzić nawet do kilku tysięcy złotych. Koszty mogą zostać pokryte bądź z majątku dłużnika, bądź zostać umorzone.

Na gruncie poprzednich uregulowań wiele osób nie decydowało się na tę procedurę z obawy utraty mieszkania czy domu za cenę niższą niż rynkowa. W ramach nowej procedury zagrożenie utratą dachu nad głową zostało rozwiązane w racjonalny i przyjazny dłużnikowi sposób, m.in. poprzez wydłużenie z roku do dwóch lat okresu wpierania dłużnika w opłacaniu czynszu.

Poprzednio dłużnik musiał przez 5 lat dokładać starań by zaspokoić wierzycieli- obecnie okres ten skrócono do lat 3. Wprowadzono także możliwość całkowitego darowania zadłużenia ze względu na ciężką chorobę dłużnika czy śmierć jedynego żywiciela rodziny.

A zatem przejdźmy do szczegółów. W skrócie- upadłość konsumencka oznacza możliwość zredukowania bądź umorzenia zobowiązań osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej. Z upadłości konsumenckiej mogą skorzystać także byli przedsiębiorcy. Głównym celem ogłoszenia upadłości jest oddłużenie. Naturalnie, upadły musi wywiązać się z części zobowiązań. W tym celu dochodzi do spieniężenia majątku dłużnika, z którego dochody wpływają do masy upadłości oraz realizacja planu spłaty wierzycieli. Aby móc skorzystać z upadłości konsumenckiej nie wystarczy stan prawdopodobieństwa czy zagrożenia niewypłacalności naszych zobowiązań- musimy być dłużnikiem niewypłacalnym, czyli takim który trwale utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań finansowych. Co istotne, umyślność bądź rażące niedbalstwo uniemożliwia skorzystanie z tej instytucji- oznacza to, że dłużnik nie może być winny swej niewypłacalności bądź zwiększeniu stopnia niewypłacalności.

Umorzeniu podlega większość długów, bez względu na jego wysokość czy charakter. Zatem możemy się starać o umorzenie zarówno konsumenckich jak i gospodarczych zobowiązań, a także podatków czy składek na ubezpieczenie, pod warunkiem jednak, że mamy jednego wierzyciela. Co ważne, nie można ubiegać się o umorzenie zobowiązań z tytułu alimentów, renty odszkodowawczej za szkodę na osobie, kary grzywny i innych kwot orzeczonych przez sąd karny, odszkodowania wynikającego z popełnionego przestępstwa lub wykroczenia wierzytelności zatajonych przez dłużnika w upadłości konsumenckiej.

Ocena tego, czy będziemy mogli skorzystać z instytucji upadłości konsumenckiej należy do sądu. Na podstawie oświadczeń konsumenta i przedstawionej przez niego dokumentacji zostanie ustalone czy nie zachodzą negatywne przesłanki skutkujące oddaleniem takiego wniosku. Wniosek zostanie oddalony jeśli:

  1. konsument doprowadził do niewypłacalności lub umyślnie bądź wskutek rażącego niedbalstwa istotnie zwiększył jej stopień (np. sowim zachowaniem zmniejszył wysokość swojego wynagrodzenia, zaciągnął pożyczkę z zamiarem jej nie spłacenia)

  2. w stosunku do konsumenta było już prowadzone konsumenckie postępowanie upadłościowe, które umorzono z innych przyczyn niż na wniosek samego konsumenta

  3. we wcześniejszym konsumenckim postępowaniu upadłościowym uchylono w stosunku do konsumenta plan spłaty (najczęściej z powodu, że konsument go nie wykonywał)

  4. konsument, jako przedsiębiorca, nie złożył wniosku o ogłoszenie upadłości do którego było zobowiązany

  5. konsument zawarł we wniosku nieprawdziwe lub niezupełne dane;

  6. w okresie 10 lat przed złożeniem wniosku względem konsumenta prowadzone było konsumenckie postępowanie upadłościowe, wskutek którego konsument uzyskał całkowite lub częściowe oddłużenie

  7. prawomocne uznanie czynności prawnej konsumenta za dokonane z pokrzywdzeniem wierzycieli

Przy sporządzaniu wniosku niezwykle konieczne jest skrupulatne uzasadnienie, że w naszym przypadku nie zachodzi żadna z powyższych okoliczności. Co prawda, w wyjątkowych okolicznościach, uzasadnionych względami słuszności i zasadami humanitaryzmu, sąd może ogłosić upadłość konsumenta, pomimo wystąpienia jasno i rzetelnie wykazane i potwierdzone dowodami.

Warto dodać, iż zarówno od decyzji sądu co do oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości jak i postanowienia o umorzeniu postępowania przysługuje nam zażalenie.

Na szczególne względy w konsumenckim postępowaniu upadłościowym liczyć osoby ubogie. W szczególnych sytuacjach tzw. ubóstwa masy upadłości czyli brak jakiegokolwiek majątku dłużnika bądź jego znikomości oraz trudnej sytuacji osobistej przewiduje się skrócenie czasu postępowania. Dochodzi do tego wskutek pominięcia etapu likwidacji majątku, skądinąd znikomego oraz planu spłat wierzycieli. W ten sposób sąd może szybciej ogłosić upadłość dłużnika. Jednym z częstych zagadnień z jakimi spotyka się prawnik Kraków jest sytuacja małżonka dłużnika, który chce skorzystać z instytucji upadłości konsumenckiej. W tej sytuacji można małżonkowie mogą złożyć oddzielne wnioski o ogłoszenie upadłości konsumenckiej oraz wniosek o połączenie obu postępowań przez sąd. Zatem nie ma przeszkód by każde z małżonków skorzystało z dobrodziejstwa tej instytucji. Co natomiast w sytuacji, gdy dłużnik pozostaje w ustroju wspólności majątkowej? W tej sytuacji najlepiej skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika. Kancelaria prawna Kraków pomoże nam w tej sytuacji, gdyż wspólny majątek małżonków wejdzie w skład masy upadłości, z której będą zaspokajani wierzyciele. W tej sytuacji istotne jest, by małżonek nie będący dłużnikiem dochodził swego udziału w majątku wspólnym.

Podkreślić należy, iż postępowanie o stwierdzenie upadłości konsumenckiej jest całkowicie dobrowolne, bowiem to w interesie dłużnika leży uzyskanie oddłużenia.

Kolejną szczególną sytuacją w jakiej może nam pomóc kancelaria adwokacka Kraków jest zawarcie układu pomiędzy upadłym a wierzycielem. Dochodzi do niej już po ogłoszeniu upadłości i jest nadzorowane przez sąd.

W tym miejscu warto przedstawić korzyści jakie rodzi ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Niewątpliwie dłużnik uzyskuje pewność oddłużenia oraz umorzenie zobowiązań względem gwarantów, poręczycieli czy współdłużników. Co istotne, upadłość konsumencka nie zakłada spłaty całości zobowiązania. W ramach planu spłaty wierzycieli dochodzi do spłaty tylko części długu. Okres spłacania rat z tego tytułu wynosi maksymalnie 3 lata i uwzględnia możliwości finansowe upadłego czy jego sytuację osobistą. Jednakże, należy podkreślić, że ewentualna poprawa sytuacji życiowej dłużnika nie jest tożsama z podwyższeniem tych rat. Wskutek ogłoszenia upadłości zawieszeniu ulegają postępowanie egzekucyjne, postępowanie sądowe o zapłatę, postępowania przedsądowe i windykacyjne. Kolejną niewątpliwą korzyścią jest zawieszenie naliczania odsetek, które nie biegną od chwili ogłoszenia upadłości. Co prawda odsetki na rzecz wierzycieli posiadających zabezpieczenie rzeczowe (np. hipoteka) nie ulega zatrzymaniu, jednakże mogą one zostać zaspokojone jedynie z przedmiotu zabezpieczenia.

Kolejną korzyścią dla dłużnika jest zaspokojenie jego potrzeb mieszkaniowych, co jest niebagatelnym polepszeniem sytuacji upadłego w stosunku do egzekucji komorniczej. W przypadku, gdy do masy upadłości wejdzie mieszkanie bądź dom upadłemu przysługuje do kwoty stanowiącej równowartość przeciętnego czynszu najmu lokalu mieszkalnego za okres od 12 do 24 miesięcy.

Co ważne, upadłość konsumencka niesie ze sobą komfort psychiczny dłużnika, bowiem z chwilą umorzenia niespłaconych zobowiązań zostaje on z urzędu wykreślony z rejestru dłużników niewypłacalnych prowadzonego przez Krajowy Rejestr Sądowy. Ponadto, na wniosek dłużnika, zostaje on wykreślony z rejestrów Biur Informacji Gospodarczej.

Upadłość konsumencka stanowi poprawę pozycji dłużnika względem wierzycieli, szczególnie wierzycieli instytucjonalnych.

Na koniec warto dodać, iż w ramach tego postępowania koszty postępowań egzekucyjnych toczących się przeciwko dłużnikowi zostają zgłoszone do masy upadłości, a co za tym idzie podlegają ogólnym regułom umorzenia.

Z upadłości konsumenckiej mogą także skorzystać także byli przedsiębiorcy. Ze względu na odmienność procedury co tych osób, niezbędne w tym zakresie okazać się mogą porady prawne Kraków. Z instytucji upadłości konsumenckiej mogą skorzystać osoby fizyczne, które  prowadziły działalność gospodarczą na podstawie wpisu do rejestru przedsiębiorców (CEiDG) bądź Krajowy Rejestr Sądowy. Dotyczy to przedsiębiorców prowadzących swoją działalność indywidualnie, ramach spółki cywilnej, spółki jawnej, spółki partnerskiej, spółki komandytowej i komandytowo-akcyjnej. Co istotne, już po upływie roku od wykreślenia z rejestru przedsiębiorców osobom tym przysługuje konsumencka zdolność upadłościowa.

W sytuacji, gdy przedsiębiorcy posiadają nieznaczny majątek możliwość umorzenia długów jest szczególnie ważna dla ich dalszej działalności zawodowej.

Przedsiębiorcę niewypłacalnego obejmują przepisy o upadłości dla przedsiębiorców mających cel windykacyjny, jakim jest zaspokojenie wierzycieli w jak najwyższym stopniu. W przypadku zatem, gdy przedsiębiorca nie będzie posiadał majątku, jego wniosek o ogłoszenie upadłości zostanie oddalony, zaś jego wierzyciele będą zaspokajani w ramach postępowania egzekucyjnego.

Tak samo jak dla osób fizycznych, dla przedsiębiorców możliwość umorzenia części długów w ramach upadłości konsumenckiej jest szansą na nowy start.

W przypadku niewypłacalnych przedsiębiorców oddłużenie można uzyskać na dwa sposoby.

  1. Gdy przedsiębiorca dotrzyma terminu na złożenie wniosku o upadłość.

Pierwszym krokiem w tej procedurze jest uzyskanie wykreślenia z rejestru przedsiębiorców. Przedsiębiorca powinien złożyć stosowny wniosek po oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości przez sąd ze względu na brak majątku na pokrycie postępowania upadłościowego z którego wierzyciele mogliby zostać zaspokojeni. Warto zaznaczyć, że na tym etapie może dojść jednak do uwzględnienia przedmiotowego wniosku, co w konsekwencji będzie prowadziło do sądowego ogłoszenia upadłości. W tej sytuacji kontynuuje się postępowania upadłościowego dla przedsiębiorców. Również w tej sytuacji przedsiębiorca ma możliwość oddłużenia.

Wróćmy jednak do sytuacji, gdy majątek nie był wystarczający na zaspokojenie wierzycieli w postępowaniu upadłościowym. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej staje się możliwe z upływem roku od momentu wykreślenia z rejestru, w tym okresie zaś utrzymana jest zdolność upadłościowa dla przedsiębiorców. Jeżeli jednak w okresie tego roku przedsiębiorca zwiększy stopień swojej niewypłacalności jego wniosek o upadłość konsumencką może zostać oddalony. Jak zatem powinien postępować przedsiębiorca podczas tego rocznego okresu? Przede wszystkim czynić wszelkie kroki by być postrzeganym, jako rzetelny dłużnik. Nie powinien zatem, zarówno umyślnie jak i wskutek rażącego niedbalstwa zwiększać swojej niewypłacalności w stopniu istotnym.



  1. Nieco odmiennie wygląda postępowanie gdy przedsiębiorca nie złożył w stosownym terminie wniosku o upadłość przedsiębiorcy. Otóż oprócz tego, że przez okres roku po wykreśleniu z rejestru przedsiębiorców przedsiębiorca będzie przestrzegał zasad rzetelnego i solidnego dłużnika za udzieleniem mu oddłużenia na zasadach konsumenckiego postępowania upadłościowego będą musiały przemawiać zasady słuszności czyli zasady współżycia społecznego, w największej zaś mierze zasady humanitaryzmu. Powyższe kryterium jest w wysokim stopniu nieostre, a co za tym idzie może być różnie interpretowane, w zależności od stanu faktycznego.

Należy mieć na uwadze, że niezłożenie we właściwym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości postrzegane jest jako działanie na szkodę wierzycieli. Zatem taki przedsiębiorca już przez pryzmat tego zachowania nie może być postrzegany jako rzetelny i solidny kontrahent. Zatem, szanse na to, że wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej złożony przez takiego przedsiębiorcę będzie w przeważającej mierze skazany na oddalenie. Jednak mając na uwadze złożoność problematyki składania wniosków o ogłoszenie upadłości sąd będzie musiał dokonać oceny sytuacji dłużnika w bardziej holistycznym ujęciu, mając na uwadze właśnie zasady współżycia społecznego i względy humanitarne.



Na koniec warto także omówić po krótce sam wniosek o ogłoszenie upadłości:

A Zatem wniosek powinien zawierać:

  1. Oznaczenie konsumenta- imię, nazwisko, PESEL, adres zamieszkania

  2. aktualny i zupełny wykaz majątku oraz szacunkową wycenę jego składników tzn. nieruchomości, pojazdy, papiery wartościowe, sprzęt RTV i AGD; pieniądze

  3. określenie miejsc, w których znajdują się składniki majątku, czyli adres położenia

  4. wykaz wierzycieli wraz z adresami korespondencyjnymi, wysokości wierzytelności, terminów zapłaty. Tu należy doprecyzować, że wniosek powinien zawierać zarówno wierzytelności wymagalne, jak i niewymagalne, majątkowe i niemajątkowe

  5. wykaz spornych wierzytelności, czyli kwestionowanych przez dłużnika, uważanych przez niego za nienależne

  6. wykaz ustanowionych na majątku dłużnika zabezpieczeń tj. hipoteki, zastawy, zastawy rejestrowe, wraz z datami

  7. opis okoliczności uzasadniających wniosek wraz z ich uprawdopodobnieniem

  8. pisemne oświadczenie konsumenta, że nie zachodzą okoliczności wskazane w art. 491 ust. 2 i 3 p.u.n. – negatywne przesłanki ogłoszenia upadłości.



Niewątpliwie, nowe rozwiązania prawne wprowadzone do instytucji upadłości konsumenckiej stwarzają szanse dla osób pogrążonych w długach na rozpoczęcie od nowa z czystym kontem. Jak w przypadku każdej zmiany legislacyjnej życie praktyka zweryfikuje skuteczność nowych przepisów. Na chwilę obecną nie minęły nawet miesiące od obowiązywania zmian w tym zakresie zatem jest zbyt wcześnie na formułowanie jakichkolwiek wniosków. Pozostaje mieć nadzieje, że idea przyświecająca ustawodawcy została dobrze uregulowana i pozwoli wyjść z długów wielu obywatelom.

*Wyłączenie odpowiedzialności
Niniejszy artykuł oraz pozostała część umieszczona na niniejszej stronie nie stanowią porady ani opinii prawnej. Materiały zawarte w niniejszym artykule nie mogą stanowić podstawy jakiejkolwiek odpowiedzialności Kancelarii w stosunku do osób trzecich.