Woda – niezbędny składnik prawidłowej diety dziecka
Nie możemy wyobrazić sobie naszego świata bez wody. To właśnie ona jest konieczna dla utrzymania ludzkiego organizmu w stanie równowagi. Woda odgrywa ogromną rolę w procesie trawienia i wchłaniania składników pokarmowych, zapewnia transport substancji odżywczych do komórek, ułatwia usuwanie z organizmu produktów przemiany materii i szkodliwych toksyn. Wpływa również na regulacji ciepłoty ciała, krążenie krwi czy działanie układu kostno-stawowego oraz nerwowego. Dlatego też wybitny naukowiec ubiegłego stulecia,węgierski biochemik i zdobywca Nagrody Nobla, Albert Szent-Gyorgi, nazwał wodę "matrycą życia".Woda jest jednym z najważniejszych składników organizmu – u noworodków stanowi 80-70% składu ciała, u dzieci około 65%, a u młodzieży i osób dorosłych około 60%. Jej niedobory prowadzi do zaburzeń przewodu pokarmowego, utraty apetytu, drażliwości, osłabienia. Przy znacznych, długotrwałych niedoborach wody mogą rozwijać się różne, poważne choroby. Woda ma ogromne znaczenie dla człowieka w każdym wieku, warto jednak szczególnie podkreślić jej wpływ na funkcjonowanie organizmu dzieci. Tylko przy optymalnej, zbilansowanej diecie, zawierajàcej odpowiednie ilości wody, może się prawidłowo kształtować zmysł smaku małego dziecka – zmysł kluczowy dla pełnego odczuwania smaku przyjmowanych pokarmów i rozwoju uczucia łaknienia.
Wyjątkowe potrzeby młodego organizmu
Regułę, określającą zapotrzebowanie na wodę, można określić krótko – tym więcej płynów w diecie, im młodsze jest dziecko. Przedstawiciele środowiska medycznego podkreślają, że zapotrzebowanie to, w przeliczeniu na kilogram masy ciała na dobΠ, wynosi u 3-miesiΠcznego niemowlęcia 140-160 ml, u dziecka 1-rocznego – 120-135 ml, u 5-6-latków – 90-110 ml, a u młodzieży – zaledwie 50-65 ml. Eksperci przedstawiają również szacunkowe obliczenia, które ułatwiajà tworzenie codziennych diet. Dziecko ważące 15 kg powinno spożywać około 1 litra wody dziennie, ważące 30 kg – 1,8 litra, a z masą ciała 45 kg – ponad 2 litry wody w ciągu doby.
Należy pamiętać, że u zdrowych dzieci zapotrzebowanie na wodę, oprócz wieku i masy ciała, zależy także od wielu czynników zewnętrznych. Wzrasta przy wysokiej temperaturze otoczenia (szczególnie w czasie upałów), podczas wysiłku fizycznego i zwiększonej ruchliwości oraz po spożyciu wysokokalorycznych posiłków.
Zwiększenie ilości wody w diecie jest wymagane również wtedy, gdy dziecko choruje. Dotyczy to zarówno kilkudniowych chorób z gorączką, wymiotami, biegunkami lub zaparciami, ale także przy długotrwałych problemach zdrowotnych, takich jak np. kamica nerkowa.
Nie tylko spożycie, ale też...codzienne straty
Powszechnie znany jest fakt, iż codziennie tracimy określoną ilość wody. Nie wszyscy jednak zdają sobie sprawę, że utrata wody u dziecka jest znacznie wyższa niż u dorosłego. Niemowlę traci na dobre około 20% ogólnej ilości wody, dorosły natomiast tylko około 5%.
Codzienna utrata wody z organizmu wiąże się z koniecznością usunięcia tzw. substancji osmotycznie czynnych, czyli cukrów i niektórych składników mineralnych. Szacunkowo do wydalenia z moczem 1 g składników stałych potrzebne jest 15 ml wody. Woda jest usuwana nie tylko przez układ pokarmowy, lecz także z moczem i kałem.
Niewidoczne parowanie przez płuca i skórę stanowi aż 35% traconej dziennie wody. Duże tempo przemian metabolicznych, wysokie spalanie pokarmów lub przyspieszenie oddychania i wzmożone pocenie mogą zwiększać utratę wody tymi drogami nawet o dodatkowe 25% do 50%!
Nadmierna utrata wody u niemowląt i małych dzieci może wynikać z nieprawidłowej pielęgnacji. Zbyt ciepłe ubieranie, nieodpowiednie do temperatury otoczenia i ruchliwości, jak również niewłaściwe zaspokajanie pragnienia dzieci – np. mlekiem czy schłodzonym sokiem, zamiast wodą czy płynami obojętnymi – często stają się przyczyną niedoboru tego ważnego składnika ustrojowego. Do wstępnych objawów niedoborów wody u dziecka, na które powinni być wyczuleni rodzice lub opiekunowie, należą: zgłaszanie uczucia pragnienia,suchość śluzówek jamy ustnej, podwyższona temperatura ciała, rozdrażnienie, niepokój, płacz.
Kliniczne objawy odwodnienia dzieci ujawniają się, gdy utrata wody wynosi 3-4% masy ciała. Jeżeli wartość ta jest wyższa 10% – stanowi nawet zagrożenie dla życia. Dlatego też prawidłowo zbilansowana dieta dzieci i młodzieży, oprócz odpowiedniej ilości energii i niezbędnych składników odżywczych, powinna zawierać właściwą ilość dobrej jakościowo wody.
Dieta optymalna
Jest kwestią bezsporną, że dobry stan zdrowia dziecka i prawidłowy jego rozwój wymaga zapewnienia
właściwego bilansu płynów ustrojowych. Bilans ten polega na zachowaniu właściwej równowagi między ilością spożywanej i wydalanej wody z organizmu. Głównym źródłem wody w diecie dzieci i młodzieży są przyjmowane płyny. Rekomendowane są przede wszystkim najwyższej jakości wody pitne: naturalne wody źródlane i naturalne wody mineralne, odpowiednio dobrane składem do wieku i stanu zdrowia dziecka. Należy podawać dzieciom również soki owocowo-warzywne oraz różnego rodzaju napoje, takie jak ziołowe herbatki.
Pewne ilości wody zawierajà także pokarmy stałe. Szczególnie bogate w nią są owoce i warzywa, gdyż stanowi ona 80-90% ich składu.
Warto tutaj uwypuklić fakt, że zapotrzebowanie na wodę powinno być regulowane naturalnym, fizjologicznym uczuciem pragnienia, sygnalizowanym przez dziecko. Dla pojenia niemowląt polecane sà naturalne wody źródlane charakteryzujące się niską mineralizacją, naturalne wody mineralne o niskim stopniu mineralizacji (<500 mg/dm3 składników mineralnych), z niską zawartością sodu (< 20 mg/dm3 Na+). U dzieci powyżej 1. roku życia dopuszcza się podawanie wody mineralnej o nieco wyższym stopniu mineralizacji (500-1500 mg/dm3), choć do codziennego pojenia malucha warto nadal stosować wody niskozmineralizowane.
Niezwykle ważna jest także jakość płynów podawanych najmłodszym dzieciom. Przebadane pod względem jakości naturalne wody źródlane i mineralne, o potwierdzonym bezpieczeństwie chemicznym i
bakteriologicznym, powinny być stosowane już od najwcześniejszych okresów życia człowieka oraz dominować nad innymi płynami – wysokoenergetycznymi napojami.
Dla całej rodziny
Prawidłowe nawyki żywieniowe są kształtowane w rodzinie – nie sposób wykształcić ich u dziecka, jeżeli dorośli przekazują negatywne wzorce. Dlatego zaleca się picie naturalnych wód źródlanych i mineralnych wszystkim osobom w najbliższym otoczeniu malucha. Wody sà szczególnie wskazane i polecane w uzupełnianiu płynów u kobiet ciężarnych i matek karmiących piersią. Ciąża i laktacja są bowiem okresami "krytycznymi", w których świadome, prawidłowe postępowanie żywieniowe powinno obejmować także spożycie właściwej jakości napojów – dla zapewnienia zdrowia zarówno matki, jak i rozwijającego się dziecka.
Jeżeli dobierzemy wody o odpowiednim składzie, stają się one również istotnym składnikiem diet leczniczych –stosowanych np. w leczeniu otyłości (woda nie dostarcza kalorii), cukrzycy, nadciśnienia osteoporozy lub kamicy nerkowej.
...