Uratuj swój wzrok, wygraj z epidemią ślepoty XXI wieku

Pod koniec września odbyła się, po raz trzeci w Polsce, kampania edukacyjna „Tydzień Retina AMD” dotycząca schorzeń siatkówki oka. W tym roku przebiegła ona pod hasłem „Uratuj swój wzrok, wygraj z epidemią ślepoty XXI wieku”.

Do najgroźniejszej choroby tej części oka eksperci zaliczają AMD – czyli zwyrodnienie plamki związane z wiekiem. Wczesne wykrycie tej choroby – właściwa diagnostyka
daje chorym i lekarzom możliwość jej skutecznego leczenia. Dzięki kampanii, aż kilka tysięcy osób uczestniczących w piknikach edukacyjnych oraz spotkaniach odbywających się w sześciu miastach Polski, zdobyło wiedzę na temat tej choroby oraz wykonało badania diagnostyczne.

Organizatorzy kampanii podkreślali niezmiernie istotną rolę profilaktyki AMD - jest to zarówno samokontrola wzroku za pomocą testu Amslera jak i regularne wizyty u okulisty,
a także właściwa dieta i jej suplementy. Głównym celem organizatorów kampanii była edukacja na temat chorób siatkówki, pokazy i nauka samodiagnostyki AMD oraz wykonanie badań przesiewowych. Badania jakie były wykonywane to test Amslera, pomiar gęstości barwnika w plamce oraz badania za pomocą optycznego koherentnego tomografu (OCT).
Do wykonania testu Amslera potrzebna jest zaledwie kartka papieru z narysowaną kratką. Patrząc na nią można zauważyć zmiany i zniekształcenia linii, a w najbardziej zaawansowanym stadium choroby w centrum pola widzenia pojawia się ciemna plama.
Za pomocą Macuscopu mierzono poziom gęstości barwnika w plamce żółtej. Badania wskazują, iż za gęstość plamki odpowiedzialne są barwniki należące do karotenoidów – luteina i zeaksantyna. Ich niski poziom (zwłaszcza luteiny) to jeden z najpoważniejszych czynników predysponujących do AMD. Może on świadczyć o rozwoju choroby, a także
o potrzebie wzmocnienia plamki żółtej, dzięki np. suplementacji witaminowej. Badania wykonane za pomocą optycznego koherentnego tomografu (OCT) to najdokładniejsza, nieinwazyjna diagnostyka tego schorzenia, jest ona dostępna w kilkunastu ośrodkach klinicznych w Polsce. W czasie niespełna tygodniowej kampanii, w sześciu miastach wykonano aż trzy tysiące testów Amslera oraz 366 badań gęstości barwnika w plamce i badań z wykorzystaniem optycznego koherentnego tomografu. Ponad 90% uczestników pikników nie słyszało nigdy wcześniej o AMD.

Wśród osób, które wzięły udział w badaniach diagnostycznych (Macuscope i OCT) przeprowadzono ankietę, której wyniki wskazały, że:

•   średnia wieku badanych wyniosła 67 lat,
•   u 67% badanych stwierdzono niewystarczający poziom luteiny w plamce żółtej,
•   chorobę zdiagnozowano u 34% badanych (na podstawie wyników badań diagnostycznych: test Amslera, Macuscope, OCT oraz konsultacji u lekarza okulisty).

Okuliści podkreślali potrzebę zwracania uwagi na najmniejsze nawet nieprawidłowości
w widzeniu, które bardzo często są przez badanych lekceważone. Duża część badanych stwierdziła, że nie chodzi na regularne wizyty do okulisty, a większość z nich nigdy nie miała wykonywanego testu Amslera. Jak podkreślił Krajowy Konsultant ds. Okulistyki Prof. Jerzy Szaflik „w wykrywaniu AMD potrzebna jest współpraca lekarza i pacjenta. Pacjent musi pamiętać, że ma dwoje oczu i fakt, że widzi dobrze, nie oznacza, że widzi dobrze obydwoma oczami”.

Lekarze okuliści konsultujący wyniki diagnostyczne wyjaśniali genezę powstawania choroby oraz możliwości jej rozwoju, informowali o dostępnych, również w Polsce, opcjach terapeutycznych stosowanych w leczeniu wysiękowej postaci choroby. Jak powiedział Prof. Andrzej Stankiewicz – prezes Stowarzyszenia AMD „najnowocześniejszymi metodami leczenia AMD stosowanymi w Polsce i na świecie jest terapia anty VEGF hamująca rozrost naczyń w siatkówce, która polega na podaniu do wnętrza oka substancji blokujących VEGF, co zapobiega rozrostowi naczyń w okolicy centralnej części siatkówki”.

Według organizatorów kampanii „Uratuj swój wzrok, wygraj z epidemią ślepoty XXI wieku” kluczem do pokonania AMD jest wiedza na temat tej choroby wśród społeczeństwa. Ogromna większość osób uczestniczących w piknikach nie wiedziała, że zwyrodnienie plamki żółtej jest obecnie najczęstszą przyczyną tzw. praktycznej ślepoty u osób po 65. roku życia. Jedyne schorzenia okulistyczne, które do tej pory potrafili wymienić to zaćma i jaskra.

Oprócz pikników edukacyjnych, w ramach kampanii zorganizowano również spotkanie dla pacjentów w Szczecinie oraz seminarium „Rozproszyć Mrok” w Warszawie. Podczas spotkania, w którym uczestniczyło ponad sześćdziesiąt osób, eksperci wygłosili prelekcje dotyczące diagnostyki oraz klasyfikacji pacjentów do leczenia AMD. W seminarium zorganizowanym w warszawskiej Bibliotece Narodowej wzięło udział dwustu pięćdziesięciu uczestników. Mogli oni wysłuchać wykładów dot. ćwiczeń opóźniających rozwój choroby siatkówki, a także prelekcji „Nowości w leczeniu chorób siatkówki”.

Ocenia się, że w naszym kraju na AMD choruje już około miliona osób. Eksperci podkreślają, że z AMD można wygrać – w szczególności, gdy choroba ta zostanie odpowiednio wcześnie zdiagnozowana. Pacjenci chorujący na zwyrodnienie plamki związane z wiekiem mają możliwości leczenia choroby – dostępne są trzy zarejestrowane preparaty (werteporfina stosowana w terapii fotodynamicznej i terapie anty VEGF: pegaptanib sodu oraz najnowszy - ranibizumab).

Kampania została przeprowadzona dzięki współpracy Polskiego Towarzystwa Okulistycznego, Stowarzyszenia Retina AMD Polska, Polskiego Związku Niewidomych oraz Stowarzyszenia AMD. Honorowy Patronat nad kampanią objął Minister Zdrowia a jej partnerami byli: Krajowy Konsultant ds. Okulistyki prof. Jerzy Szaflik oraz Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej. Do akcji przystąpiły również ośrodki okulistyczne z całej Polski a także apteki „Dbam o Zdrowie”. Akcja uzyskała również wielkie wsparcie
od lokalnych władz samorządowych – włączyły się do niej zarówno Wydziały Zdrowia (Wrocław) jak i Prezydenci miast, w których odbyły się pikniki (Sopot, Olsztyn, Białystok, Warszawa i Kraków).