Jak czytać dzieciom, aby wpływać na ich rozwój?

Czytamy dzieciom po to, by wzbudzić w nich zainteresowanie światem, by rozwijać ich inteligencję i wyobraźnię, a czasem po to, aby szybciej zasnęły. Każdy powód jest dobry, by sięgnąć po książkę i spędzić czas ze swoimi pociechami oraz zaszczepić w nich miłość do literatury. Badania naukowe potwierdzają, że czytanie dzieciom pozytywnie oddziałuje na ich rozwój. Jednak jeśli będziemy monotonnie przechodzić przez bajkę niczym przez instrukcję obsługi pralki, nie wpłyniemy na postępy malucha, lecz znudzimy i jego i siebie. Jak zatem czytać? Oto porady polonistki.

W magazynie Pediatrics opublikowano wyniki badań przeprowadzonych na dzieciach w wieku od 3 do 5 lat przy użyciu rezonansu magnetycznego. Naukowcy przeskanowali mózgi maluchów podczas wysłuchiwania przez nich nagrań czytanych bajek, jak również neutralnych odgłosów szumu. Okazało się, że dzieci pochodzące z domów, w których często czyta się książki, w trakcie odsłuchiwania nagrań miały zdecydowanie bardziej zaktywizowany obszar mózgu odpowiedzialny za rozumienie i wizualizację obrazów^¹. Badania udowadniają także, że głośne czytanie dzieciom 3-5 razy w tygodniu zwiększa ich zdolności poznawcze i poprawia umiejętność składania liter w późniejszych latach, przez co mają lepsze wyniki w szkole^².

— Czytanie pociechom na głos sprawia, że poznają one otaczający ich świat oraz opanowują język, czyli podstawowe narzędzie do komunikowania się i zdobywania wiedzy. Rozwija się też wtedy zmysł wzroku i słuchu oraz percepcja słuchowa. Dodatkowo dziecko ćwiczy umiejętność skupienia się na danej czynności, zwłaszcza jeśli rodzic w trakcie czytania książeczki wzmacnia przekaz gestem. Jest to także jeden z lepszych sposobów na budowanie więzi z młodym człowiekiem i wspólne spędzenie czasu — mówi Aneta Korycińska, pedagożka znana w Internecie jako Baba od polskiego i ekspertka księgarni internetowej TaniaKsiazka.pl.

Kiedy zacząć wspólne czytanie?

Eksperci polecają czytać nawet noworodkom, bo dzięki temu stymulujemy rozwój ich mózgu^³. Ponadto spokojny i melodyjny głos rodzica skutecznie uspokaja maluszki. W późniejszych etapach życia słuchanie czytanek jest również bardzo istotne. Pediatrzy uważają, że codzienne czytanie dziecku przez 20 minut ma ogromny wpływ na jego rozwój intelektualny, emocjonalny i społeczny^⁴.

— U kilkulatków czytanie na głos pomaga rozwijać koncentrację, ćwiczy umiejętność skupienia na zadaniu, pomaga w wychowaniu, uczy o świecie zewnętrznym i wewnętrznym dziecka — tłumaczy emocje i zachowania innych. Ważną zaletą głośnego czytania jest kształtowanie umiejętności językowych, dzięki osłuchiwaniu się z poprawnymi i zróżnicowanymi gramatycznie strukturami językowymi, młodzi ludzie uczą się precyzować myśli i tworzyć zdania. To prawda, że jeśli ktoś dużo czyta — zwłaszcza na głos — ma łatwość w precyzyjnym formułowaniu komunikatów. Dlatego warto wprowadzić w swoim domu czytanie interaktywne. Bawmy się opowieścią, modulujmy głos, podkładajmy słowa pod ilustracje, powtarzajmy te same frazy, rozmawiajmy o bohaterach, odpowiadajmy na milion pytań o przygody postaci oraz sami zadawajmy dzieciom pytania — podpowiada Aneta Korycińska, ekspertka księgarni internetowej TaniaKsiazka.pl.

Wskazane jest też wspólnie czytanie ze starszymi dziećmi, które już chodzą do szkoły i potrafią same składać litery. Wspólna lektura może być pomocna w wychowaniu, gdyż fabuła będzie bardzo dobrym punktem wyjścia do rozmów o otaczającej młodego człowieka rzeczywistości oraz o jego emocjach i uczuciach. Im starsze pociechy tym bardziej skomplikowane rozmowy można z nimi przeprowadzać, wpływając w ten sposób na ich rozwój intelektualny i emocjonalny.

Jak wzbudzać zainteresowanie książkami?

Jeśli rodzicom zależy, by dzieci lubiły książki, warto już od najmłodszych lat budować u nich mechanizm książkowej nagrody, czyli przedstawiać czytanie jako coś pozytywnego, nie zmuszać i nie stosować rozdziałów jako karę za złe zachowanie. Nie wszystkie dzieci trzeba przekonywać do lektury, jednak niektóre potrzebują jakiegoś bodźca, inspiracji — jest to dobry moment na propozycję wspólnego czytania.

— Podstawą rozwijania pasji czytelniczej jest relacja — samotne czytelnictwo, jako odskocznia od codzienności dotyczy zwykle osób, których do lektur nie trzeba zachęcać. U wszystkich tych, których nudzi lub męczy czytanie, ważna jest inspiracja ze strony dorosłych, a żeby ona mogła zaistnieć potrzebna jest rozmowa, z której pozna się zainteresowania dziecka i pomoże dobrać odpowiednie lektury — mówi ekspertka.

Ważne jest zadbanie o to, by codzienne święto książki odbywało się w miłej atmosferze, w ten sposób budują się pozytywne skojarzenia. Należy zaplanować odpowiedni czas na czytanie oraz zadbać, by wszyscy ułożyli się w wygodnej pozycji i byli gotowi do relaksu. Na co dzień dziecko powinno też mieć łatwy dostęp do własnych książek — dziś poleca się półki, na których stawia się książki okładką do przodu, by literatura kusiła, aby po nią sięgnąć. Można też chodzić z dzieckiem do biblioteki i traktować tę wyprawę jako przygodę, w której ono samo decyduje o jej przebiegu. Ciekawym sposobem na pokazanie maluchom, że czytanie to świetna zabawa jest korzystanie z gier tematycznych.

— Na rynku nie brakuje pięknie ilustrowanych i mądrych książeczek dla dzieci w różnym wieku, które zachwycą też niejednego rodzica. Istnieją nawet książki dla niemowląt przeznaczone do „czytania” rękoma, wyróżniają się monochromatycznymi kolorami i różnorodnością struktur. Aby zachęcić do czytania starsze dzieci warto sięgnąć po literki magnetyczne, gry polegające na układaniu wyrazów, a także sylabowe makao czy scrabble dla juniorów. Dobrym pomysłem na edukację będą także karty na spostrzegawczość z sylabami lub ulubionymi bohaterami literackimi, takimi jak np. Kicia Kocia — mówi Agata Kaczanowska z księgarni Internetowej TaniaKsiazka.pl

Miłość do książek można rozbudzać w każdym wieku, jednak warto robić to jak najwcześniej. Dobrze jest inspirować dziecko, wspólnie z nim czytać i bawić się literaturą. Ważne jest także, aby pociechy widziały swoich rodziców z książką w rękach, ponieważ dobry przykład to podstawa.

1 https://publications.aap.org/pediatrics

2 https://www.education.vic.gov.au/documents/about/research/readtoyoungchild.pdf

3 https://www.psychologytoday.com/us/blog/brain-waves/201705/the-magic-reading-aloud-babies

4 https://www.ksiazkanarecepte.pl/dla-rodzicow/

Najczęściej zadawane pytania

Jakie są korzyści z czytania dzieciom?

Czytanie dzieciom to świetny sposób dla rodziców na nawiązanie więzi z ich dziećmi, a także dla dzieci na poznanie otaczającego ich świata. To także świetny sposób, aby dzieci rozwijały słownictwo, umiejętności językowe i umiejętności rozwiązywania problemów. Wykazano, że czytanie z dzieckiem może pomóc mu rozwinąć umiejętności potrzebne do odniesienia sukcesu w szkole. Czytanie z dzieckiem może również sprawić, że będzie ono bardziej skłonne do samodzielnego czytania.

Jak sprawić, by czas czytania był dla mojego dziecka przyjemniejszy?

Nie musisz czytać książki słowo w słowo. Zachęć dziecko, aby cię powstrzymało i zadawało pytania. Wymyślaj razem historie lub czytaj tę samą historię różnymi głosami. Możesz także znaleźć interaktywne książki.

Dlaczego warto zachęcać dziecko do samodzielnego czytania?

Czytanie to kluczowa umiejętność, której każde dziecko powinno się nauczyć. Pomaga dzieciom rozwijać wyobraźnię, kreatywność i empatię. Czytanie poprawia również słownictwo i umiejętności gramatyczne dzieci. Dzieci, które czytają samodzielnie, częściej rozwijają miłość do czytania i zostają czytelnikami na całe życie. Może to prowadzić do wielu korzyści w przyszłości, takich jak lepsze oceny w szkole, zwiększona kreatywność i lepsze umiejętności społeczne.

Jakie książki wybierać dla dzieci, aby miały dobry wpływ na ich rozwój?

To trudne pytanie, ponieważ odpowiedź jest inna dla każdego dziecka. Najlepsza książka dla jednego dziecka może nie być najlepszą książką dla drugiego. Książki, które okazały się mieć pozytywny wpływ na rozwój dzieci to te, które: - Angażują i są odpowiednie do ich doświadczeń życiowych i zainteresowań - Promują empatię i zrozumienie innych - Podkreślają różnorodność